Peachez, een romance - Ilja Leonard Pfeijffer

Uitgegeven bij Arbeiderspers
174 blz.

Ik heb best wel genoten van de lectuur van  Peachez, een romance.  Wie mij een beetje kent, zal dat niet zo verwonderlijk vinden, want ik ben nu eenmaal een trouwe fan van Pfeijffer. Toch is Peachez een heel ander soort roman dan La Superba bijvoorbeeld. Anders en tegelijkertijd toch weer helemaal Pfeijffer.

In Peachez wordt een professor klassieke talen net voor zijn pensioen tot over zijn oren verliefd op Sarah, die hij via e-mail heeft leren kennen.  Sarah blijkt in werkelijkheid een pornomodel te zijn maar ook deze ontluisterende ontdekking kan hem niet deren. Berust niet elke liefde trouwens op een fantasie en is het daarom niet minder liefde? De wereldvreemde professor maakt gekke sprongen en het loopt niet goed af met hem. Dat weten we meteen al uit de eerste pagina's van het boek, waarin de ik-persoon ons meedeelt dat hij zijn verhaal opschrijft vanuit de gevangenis van Buenos Aires. Zo, als je ontevreden bent over deze mini-spoiler, moet je dus bij Pfeijffer verhaal halen. 

Hopelijk wil je toch nog doorlezen. Want Peachez  is grandioos geschreven. De verliefde professor trekt alle stijlregisters  open om de liefde van zijn leven te bezingen, met erudiete volzinnen  en Latijnse citaten, knipogen naar alle clichés uit de amoureuze lyriek, kortom een feest om te lezen.  Misschien ietwat bombastisch, of zelfs wat aanstellerig,  ware het niet dat je achter de  doordravende professor ook de ironiserende Pfeijffer hoort.  

Zo kom ik terug bij mijn uitgangspunt. Deze roman lijkt op het eerste gezicht inhoudelijk in niets op vorig werk van Pfeijffer. Hier geen indringende beschrijving van de achtergrond. Er wordt wel wat gegoocheld met straatnamen, maar die zijn van een fictieve stad. Geen semi-autobiografische elementen. Dat ook Ilja Leonard Pfeijffer een professor klassieke talen was, is alleen van belang  voor de stijl en het erudiete niveau van het boek. Wie dus op zoek is naar een vervolg op La Superba komt bedrogen uit.  De hoofdpersonages, hoewel geënt op een waargebeurd verhaal, zijn best grappig, maar dienen toch vooral als uithangborden voor wat Pfeijffer wil vertellen over de liefde, over de illusie van liefde en alle andere manieren waarop mensen zichzelf een rad voor de ogen draaien.   

En toch is Peachez, een romance  ook helemaal Pfeijffer. Want het verhaal over de internetfraude past uitstekend in Pfeijffers fascinatie voor het spel van fictie vs realiteit, een thema dat ook al in La Superba zat. Ook helemaal Pfeijffer is het spel met de taal. Ik kan het niet beter zeggen dan Hans van Willigenburg: "Ilja Leonard Pfeijffer beschikt over het vrij zeldzame talent om, zeker in zijn proza, de ene zin volkomen logisch op de andere te laten volgen. Als je ‘instapt’ in zijn boeken is het alsof je een hogesnelheidstrein betreedt die vanzelf op gang komt en het enige dat je als lezer vervolgens hoeft te doen is te gaan zitten en van het uitzicht genieten."  Zo wordt een ogenschijnlijk banaal verhaal over catfishing een stilistisch pareltje met filosofische ondertoon. 

★★★★

The Virgin Suicides - Jeffrey Eugenides

Uitgegeven bij Harper Collins
260 blz.

The Virgin Suicides  kennen de  meesten onder ons van de gelijknamige film van Sofia Coppola (1999).  De scènes die ik mij nu nog herinner, roepen  jaren later nog altijd een sfeer van bevreemding op. 

Voor wie niet vertrouwd is met de plot, nog even heel kort: vijf dochters uit een enkel (streng religieus) gezin plegen in de tijdspanne van 15 maanden zelfmoord. Jaren later beschrijven hun buurjongens hoe ze de Lisbon meisjes al die tijd observeerden, en dat kijken staat voor het kijken van een hele gemeenschap, een typisch Amerikaanse suburb. Dit collectieve vertellersperspectief vind je ook terug in het boek. Het maakt dat de lezer ook eerder afstandelijk gebiologeerd meekijkt, eerder dan echt geschokt te zijn door de tragische gebeurtenissen, die bijna niet eens echt tragisch aanvoelen, maar soms heel luchtig en bijna hilarisch aandoen. Soms lijkt het alsof het omhakken van de zieke bomen langs de voortuintjes meer emotie teweegbrengt dan de dood van de meisjes. 

Toen ik het boek net uit had, wist ik niet meteen of ik dit nu  een goed boek vond. Toch had ik het probleemloos uitgelezen, en het bleef toch wel rondspoken in mijn hoofd. Maar de connectie met de personages kwam er niet. Je  blijft met veel vragen zitten,  net als de buurjongens toentertijd. Waarom? En zoals je al vermoedt, echte antwoorden komen er niet, hoogstens een gissing. Wat blijft hangen is een impressie van een  kleinsteedse gemeenschap met zijn kleine kantjes, met de capaciteit tot vreselijke dingen in een schijnbaar lieflijke omgeving van goed onderhouden gazonnetjes, heel Amerikaans en tegelijkertijd heel universeel herkenbaar. Bevreemdend dus, en daardoor ook wel fascinerend.

★★★

Sapiens - Yuval Noah Harari

Vertaald door Inge Pieters
Uitgegeven bij Thomas Rap
410 blz.

Sapiens verscheen in 2014 en staat ondertussen nog steeds op de bestsellerlijsten. Ik wilde ook wel eens weten wat Harari zo speciaal maakt, rijkelijk laat dus, want ondertussen heeft hij al een vervolg uit, Homo Deus. 

Het boek schetst 70.000 jaar Sapiens geschiedenis: de cognitieve revolutie (deel 1), de agrarische revolutie (deel 2), de eenwording van de mensheid (deel 3) en de wetenschappelijke inclusief industriële revolutie (deel 4).

Ik was vooral geboeid door het eerste deel over de cognitieve revolutie, die aan de basis lag van het ontstaan van homo sapiens. En aanvankelijk vond ik zijn theorieën over hoe de mens  zichzelf het leven moeilijker maakte door met landbouw te beginnen best interessant. Maar daarna kwam de auteur zeer drammerig over op mij en ik vond het steeds moeilijker om gefocust te blijven. Ik acht mezelf niet voldoende wetenschappelijk geschoold of belezen om te oordelen of de auteur met zijn ideeën volledig de speculatieve toer opgaat of dat  zijn theorieën ook ruim gedragen worden in de wetenschappelijke wereld. Ik heb het nog wel uitgelezen, maar zal zeker niet beginnen aan de opvolger Homo Deus.

★★1/2

Wees onzichtbaar - Murat Isik

Uitgegeven bij Ambo/Anthos
597 blz.

In het oog springende titel al, om mee te beginnen.  De vlotte schrijfstijl van Isik  en het ijzersterke verhaal zorgen  voor de rest.  Dit is een roman die indruk maakt. 

Wees onzichtbaar is het verhaal van een jonge  Turkse (*) immigrant Metin, die op 5-jarige leeftijd met zijn ouders via Duitsland naar Nederland komt. Uiteindelijk komt hij  terecht in een van de hoge flatgebouwen van de Bijlmermeer, een zeer ambitieus en vooruitstrevend woonconcept was, geïnspireerd door oa. Le Corbusier, een modelwijk eigenlijk. 

* Metin noemt zichzelf eerder Zaza, een minderheidsgroep in Turkije. 

Bijlmerflats, dan denken wij onmiddellijk aan de Bijlmerramp: op 4 oktober 1992 crashte een Boeing-747 vrachtvliegtuig van de Israëlische maatschappij El Al op twee flatgebouwen van de Bijlmermeer, met officieel 43 doden als gevolg.  

Toch is het niet die vliegtuigramp die het leven van de  jonge Metin  overho, op haalt. Zijn parcours is gewoon lastig over de hele lijn. Op het thuisfront is er zijn vader, met wie meestal geen huis te houden valt.   En op school is het knokken om overeind te blijven. Wees onzichtbaar is dan ook op de eerste plaats een ontroerend mooie coming-of-ageroman. En die levert schitterende  karakters af, de onberekenbare vader, de moeder die elke dag een beetje weerbaarder en mondiger wordt. De leraars, de klasgenoten, de buurtjongens: schitterende portretten zijn het, stuk voor stuk. 

En dat je dat alles ziet gebeuren tegen de achtergrond van de Bijlmermeer, dat  maakt het nog specialer. Wat een modelwijk had moeten worden, wordt heel snel een kankerplek, een toevluchtsoord voor junkies en krakers. Die verloedering van een hele wijk is evengoed het onderwerp van deze roman. 

Wie bang is om in deze roman  alleen maar doffe ellende tegen te komen, kan ik geruststellen.  Murat Isik laat in zijn roman ook voldoende ruimte voor de mooie momenten.  Een aanrader, met deze kleine bedenking: je leest Wees onzichtbaar vooral voor het verhaal en de personages en niet voor de stijl. Die is   vlekkeloos vlot, maar springt er ook nergens bovenuit. 

★★★★1/2

BewarenBewaren