Uitgegeven bij Atlas Contact
479 blz.
Ik beken, het was niet meteen grote liefde tussen mij en Barbara Kingsolver. Haar meest recente boek Onbeschut legde ik opzij na een honderdtal bladzijden. En ook Vlieggedrag sloot ik pas halverwege het boek in mijn hart.
Vlieggedrag is het verhaal van de jonge Dellarobia die ergens in een afgelegen plaatsje in de Appalachen, beseft dat ze na 12 jaar huwelijk hopeloos vast zit. Haar middelbare school heeft ze niet afgemaakt, haar ambities en verlangens zijn een vroege dood gestorven, net als het kind dat de aanleiding was voor haar veel te vroege huwelijk. Haar leven is niet veel meer dan berustend voortploeteren, met twee kinderen, een lethargische echtgenoot, bemoeizieke schoonouders en een loodzware hypotheek. Geen wonder dat ze wel eens droomt van een ander leven. En het is op zo'n kantelmoment, als ze op het punt staat alles in de steek te laten voor haar minnaar, dat ze boven op de berg getuige is van een vreemd natuurfenomeen.
Meteen verandert alles, ze komt in het oog van een heuse mediastorm terecht, en het is hier dat de roman echt interessant wordt. Vlieggedrag
is niet alleen een overtuigend verhaal over klimaatverandering, maar
ook over hoe mensen veranderen, hoe de verhoudingen tussen individuen en
binnen een lokale gemeenschap kunnen veranderen. Het legt ook pijnlijk
de breuklijnen tussen enerzijds de
politieke en academische wereld, en anderzijds de plattelandsbevolking
bloot. Je begrijpt beter waarom populistische partijen of
regeringsleiders het zo goed doen. Want het helpt natuurlijk niet als je
een hele bevolkingsgroep telkens maar weer wegzet als dom, onwetend of
conservatief. Of om het met Kingsolvers woorden te zeggen, je kan
"identiteit niet zomaar uit mensen wegredeneren. Het verdwijnt
niet door de minachting van buitenstaanders, het wordt er juist door
verhevigd.” Mooi vond ik ook de evolutie
van het hoofdpersonage. Op het einde van de roman heeft Dellarobia een
hele weg afgelegd, en dóór haar ook de mensen in haar omgeving.
Het boek schreeuwt om een verfilming. Het adembenemende kader van de Appalachen, de schoonheid van het 'natuurwonder', de sterke personages. Alleen maar te hopen, denk ik dan, dat zo'n film - als die er al komt - even goed als Kingsolver de valkuilen van de gemakkelijke romantiek zal weten te omzeilen.
Is er dan geen enkel minpuntje? Tja, het is ook een cli-fi* roman, een boek waarin milieurampen centraal staan en er wordt hier en daar serieus wetenschappelijk doorgeboomd. Tip: schakel in die passages even over op speed reading. Het zou zonde zijn om het boek daarvoor weg te leggen, want er zit zo veel meer in.
Echt een aanrader.
*cli-fi: climate fiction, erg verwant met sci-fi, science fiction
★★★★