Pagina's

woensdag 14 augustus 2019

Vlieggedrag - Barbara Kingsolver

Vertaald door Lidwien Biekmann en Maaike Bijnsdorp
Uitgegeven bij Atlas Contact
479 blz.

Ik beken, het was niet meteen grote liefde tussen mij en Barbara Kingsolver. Haar meest recente boek Onbeschut legde ik opzij na  een honderdtal bladzijden. En ook Vlieggedrag sloot ik pas halverwege het boek in mijn hart. 
Vlieggedrag is het verhaal van de jonge Dellarobia die ergens in een afgelegen plaatsje in de  Appalachen, beseft dat ze na 12 jaar huwelijk hopeloos vast zit. Haar middelbare school heeft ze niet afgemaakt, haar ambities en verlangens zijn een vroege dood gestorven, net als het kind dat de aanleiding was voor haar veel te vroege huwelijk.  Haar leven is niet veel meer dan berustend voortploeteren, met twee kinderen, een lethargische echtgenoot, bemoeizieke schoonouders en een loodzware hypotheek. Geen wonder dat ze wel eens droomt van een ander leven. En het is op zo'n kantelmoment, als ze op het punt staat alles in de steek te laten voor haar minnaar, dat ze boven op de berg getuige is van een  vreemd natuurfenomeen.  
Meteen verandert alles, ze komt in het oog van een heuse mediastorm terecht, en het is hier dat de roman echt interessant wordt. Vlieggedrag is niet alleen een overtuigend verhaal over klimaatverandering, maar ook over hoe mensen veranderen, hoe de verhoudingen tussen individuen en binnen een lokale gemeenschap kunnen veranderen. Het legt ook pijnlijk de breuklijnen tussen enerzijds de politieke en academische wereld, en anderzijds de plattelandsbevolking bloot. Je begrijpt beter waarom populistische partijen of regeringsleiders het zo goed doen. Want het helpt natuurlijk niet als je een hele bevolkingsgroep telkens maar weer wegzet als dom, onwetend of conservatief. Of om het met Kingsolvers woorden te zeggen, je kan  "identiteit niet zomaar uit mensen wegredeneren. Het verdwijnt niet door de minachting van buitenstaanders, het wordt er juist door verhevigd.” Mooi vond ik ook de evolutie van het hoofdpersonage. Op het einde van de roman heeft Dellarobia een hele weg afgelegd, en dóór haar ook de mensen in haar omgeving.
Het boek schreeuwt om een verfilming. Het adembenemende kader van de  Appalachen, de schoonheid van het 'natuurwonder', de sterke personages. Alleen maar te hopen, denk ik dan, dat zo'n film - als die er al komt - even goed als Kingsolver de valkuilen van de gemakkelijke romantiek zal weten te omzeilen. 
Is er dan geen enkel minpuntje? Tja, het is ook een cli-fi* roman, een boek waarin milieurampen centraal staan en er wordt hier en daar serieus wetenschappelijk doorgeboomd. Tip: schakel in die passages even over op speed reading. Het zou zonde zijn om het boek daarvoor weg te leggen, want er zit zo veel meer in.
Echt een aanrader.

*cli-fi: climate fiction, erg verwant met sci-fi, science fiction

★★★★