Matrix - Lauren Groff

Vertaald door Lucie Schaap

Uitgegeven bij De Bezige Bij, 2021

301 blz.

Matrix dient zich op het eerste gezicht aan als een historische roman. Het is het verhaal van Marie de France, de eerste bekende Franse dichteres. Ze zou gewoond en gewerkt hebben in de twaalfde eeuw aan het Franstalige hof van koning Hendrik II Plantagenêt en Eleonora van Aquitanië in Engeland. Haar Lais (liefdesgedichten) en Fabels waren een inspiratiebron voor veel latere dichters. 

Maar eigenlijk is er over haar leven niet zoveel geweten. Voor Lauren Groff het ideale vertrekpunt voor een roman waarin de fantasie het overneemt van de historische feiten. 

(Deze recensie kan spoilers bevatten). 

De Marie uit Matrix wordt op zeer jonge leeftijd van het hof van koningin Eleonora weggestuurd om een verkommerde abdij weer leven in te blazen. Tegen haar zin begint ze aan die schier onmogelijke opdracht. Ze groeit als priorin en later als abdis. De abdij floreert en op 47-jarige leeftijd kan Marie wel zeggen dat ze geslaagd is. Eigenlijk heeft ze al genoeg bereikt om haar tot een van de invloedrijkste vrouwen van haar tijd te noemen.

En toch moet alles dan nog beginnen. Marie krijgt visioenen. Geheel in de lijn van haar personage doen die haar niet zweven, maar zijn ze de aanzet voor heel gedurfde plannen voor  haar vrouwengemeenschap. Het meest tot de verbeelding sprekende is wel het aanleggen van een labyrint rond de abdij, zodat de gemeenschap van vrouwen veilig is, lees: onbereikbaar voor (mannelijke) vijanden. Van dan af krijgt de roman een ander karakter.  Veeleer dan een historische roman is dit een krachtige ode aan alle vrouwen ter wereld, een utopische blik op hoe de wereld er had kunnen uitzien.  De kracht van sisterhood. 

Lauren Groff brengt een heel aparte wereld in beeld. Onvergetelijk zijn de typeringen van de verschillende zusters, fysiek maar ook met hun karakters en soms botsende persoonlijkheden. Fenomenen als de overgang, dementie, seksualiteit, waanzin zoals die uiteraard ook binnen de abdijmuren voorkomen, worden beschreven in een taal om van te snoepen. Alleen al de mogelijkheden die het woord matrix van de titel oproept. Latijn voor moederschoot maar even goed de matrix zoals we het kennen uit de gelijknamige films. Want is de abdij door het labyrint ook niet een beetje een parallel universum geworden?

Als men mij vraagt wat het beste/mooiste boek is dat ik ooit gelezen heb, sta ik meestal met mijn mond vol tanden. Dit soort categorieën  zijn mij wat te absoluut. Maar van Matrix kan ik gerust zeggen dat het een van de meest verrassende romans is die ik gelezen heb. 

★★★★★